Verschillen in zakendoen in Hong Kong vs. China

Als economische grootmachten in Azië bieden zowel het Chinese vasteland als Hong Kong vele kansen voor Belgische bedrijven en investeerders. De ‘Hong Kong Special Administrative Region (SAR)’ is een semi-autonome regio van China die opereert volgens het principe “One Country, Two Systems” , waardoor het een gescheiden juridisch, economisch en politiek systeem heeft ten opzichte van het Chinese vasteland. De twee markten verschillen fundamenteel van elkaar wat betreft hun rechtssystemen, zakelijke omgeving en regelgeving. Inzicht in deze verschillen is cruciaal voor Europese bedrijven die actief willen worden in één van beide regio’s.

Rechtssysteem en munteenheid

Eén van de belangrijkste verschillen ligt in het rechtssysteem. Hong Kong behoudt zijn ‘common law-rechtssysteem’, dat is geërfd uit de Britse koloniale tijd. Het staat bekend om zijn transparantie, onafhankelijkheid en consistentie. Contracten en eigendomsrechten worden strikt beschermd en internationale arbitrage is gebruikelijk. Deze juridische duidelijkheid maakt van Hong Kong een vertrouwde en stabiele omgeving voor westerse bedrijven.

Het Chinese vasteland valt onder een burgerlijk rechtssysteem dat geworteld is in het socialistische recht, met sterke overheidsbetrokkenheid en centrale planning. Regels worden vaak flexibel geïnterpreteerd en de handhaving ervan kan per regio verschillen, wat leidt tot een minder voorspelbaar ondernemersklimaat. Desondanks heeft het Chinese juridische kader de afgelopen twee decennia aanzienlijke hervormingen ondergaan, met name op het gebied van contractenrecht, bescherming van intellectuele eigendom en de beslechting van commerciële geschillen. In grote steden zijn gespecialiseerde rechtbanken voor intellectuele eigendom en commerciële geschillen opgericht, en buitenlandse bedrijven melden steeds vaker een meer betrouwbare rechtshandhaving, met name in economisch ontwikkelde regio’s zoals Shanghai, Peking en Guangdong. Hoewel er nog steeds uitdagingen zijn – met name op het gebied van lokale handhaving en interpretatie van regels – lijdt het geen twijfel dat het Chinese juridische kader professioneler, transparanter en toegankelijker is geworden dan voorheen.

Een ander belangrijk verschil is valutacontrole. De Chinese yuan (CNY) is onderworpen aan strenge kapitaalcontroles, waardoor het moeilijk is om geld vrij het land in en uit te sluizen. Dit kan problemen opleveren bij winstrepatriëring en valutatransacties. Hong Kong gebruikt de Hong Kong dollar (HKD), die vrij inwisselbaar is en gekoppeld is aan de Amerikaanse dollar. Er zijn geen beperkingen op kapitaalstromen, waardoor het een populaire locatie is voor banken, financiële instellingen en holdings.

Het gemak van zakendoen en belastingen

Hong Kong wordt beschouwd als één van de gemakkelijkste plekken ter wereld om zaken te doen. De Wereldbank en diverse andere instellingen prijzen de efficiënte administratieve procedures, lage belastingtarieven en minimale bureaucratie. Het registreren van een bedrijf kan slechts enkele dagen duren en de druk van regelgevingen is over het algemeen laag. In Hong Kong zijn de zakelijke praktijken meer in lijn met de westerse normen. Er ligt meer nadruk op contracten, stiptheid en directe communicatie. Hoewel persoonlijke relaties nog steeds belangrijk zijn, staan ze over het algemeen niet zo centraal vergeleken met het Chinese vasteland.

De afgelopen jaren is het zakendoen op het Chinese vasteland aanzienlijk verbeterd, in het bijzonder in grote steden zoals Shanghai en Shenzhen. Het proces blijft echter complexer en tijdrovender dan in Hong Kong. Vergunningen, belastingaangiften en naleving van lokaal overheidsbeleid vereisen vaak intensievere lokale kennis en ondersteuning. Zakendoen op het Chinese vasteland gaat vaak gepaard met een complex netwerk van relaties, oftewel guanxi. Vertrouwen en langdurige relaties spelen nog steeds een belangrijke rol bij onderhandelingen en besluitvorming.

Hong Kong kent één van de meest bedrijfsvriendelijke belastingstelsels ter wereld. Het kent een eenvoudig en laag vennootschapsbelastingtarief – momenteel 16,5% voor bedrijven – en geen BTW, vermogenswinstbelasting of bronbelasting op dividenden. Door het territoriale belastingstelsel worden bedrijven alleen belast over inkomsten die op Hong Kong grondgebied worden gegenereerd. China daarentegen heeft een meer complexe en hogere belastingstructuur. Het standaard vennootschapsbelastingtarief is 25% en de BTW-tarieven variëren van 6% tot 13% afhankelijk van de sector. Daarnaast zijn er lokale toeslagen en administratiekosten die de belastingdruk kunnen verhogen.

België heeft uitgebreide dubbelbelastingverdragen (“DTAs – double taxation treaties”) gesloten zowel met het Chinese vasteland als met Hong Kong, die helpen voorkomen dat dezelfde inkomsten in beide rechtsgebieden worden belast. Deze overeenkomsten voorzien doorgaans in mechanismen voor verlaagde bronbelastingtarieven op dividenden, rente en royalty’s, en maken het mogelijk om in het buitenland betaalde belastingen te verrekenen met Belgische belastingschulden. Hoewel het DTA met het Chinese vasteland uitgebreider is en al sinds 1985 van kracht is (met sindsdien enkele wijzigingen), is het DTA met Hong Kong – ondertekend in 2003 – ook robuust en wordt het veel gebruikt door Belgische bedrijven. Deze verdragen verlagen niet alleen de belastingdruk, maar bieden ook meer juridische duidelijkheid en voorspelbaarheid, waardoor het voor Belgische bedrijven gemakkelijker wordt om grensoverschrijdende investeringen en activiteiten effectief te structureren.

Commerciële kansen

Hoewel Hong Kong een relatief kleine markt is qua bevolking en geografische omvang, blijft het zeer aantrekkelijk als testmarkt voor nieuwe producten of diensten. De kosmopolitische consumentenbasis, efficiënte infrastructuur en relatief lage wettelijke belemmeringen maken het een ideale omgeving om bedrijfsmodellen uit te proberen voor ze op te schalen naar grotere Aziatische markten, waaronder het Chinese vasteland. Het gemak van zakendoen, gecombineerd met sterke wettelijke bescherming en minimale beperkingen, stelt bedrijven in staat om snel te starten en zich aan te passen met een beperkt risico.

Hoewel Hong Kong een internationaal zakelijke omgeving verstrekt, biedt het niet dezelfde toegang tot China’s enorme binnenlandse markt als een aanwezigheid op het vasteland zelf. Bedrijven die willen produceren of producten rechtstreeks aan Chinese consumenten willen distribueren of verkopen, hebben vaak een ‘wholly foreign-owned enterprise’ (WFOE) of een joint venture op het vasteland nodig. Desondanks kan Hong Kong nog steeds dienen als een effectieve toegangspoort tot China. De ‘Closer Economic Partnership Arrangement’ (CEPA) tussen Hong Kong en het Chinese vasteland biedt in Hong Kong gevestigde bedrijven een voorkeursbehandeling in bepaalde sectoren.

Veel internationale bedrijven gebruiken Hong Kong als regionaal hoofdkantoor of financieel centrum, terwijl ze operationele dochterondernemingen in China runnen. De afgelopen jaren heeft het beleid gericht op het aantrekken van buitenlandse investeringen Shanghai echter steeds aantrekkelijker gemaakt voor multinationals die zich in China willen vestigen. Hoewel het nog niet kan tippen aan de juridische transparantie of kapitaalvrijheid van Hong Kong, biedt Shanghai een directe nabijheid tot de Chinese binnenlandse markt, en voor sommige bedrijven is dit belangrijker dan de voordelen die Hongkong biedt.

Conclusie

De keuze tussen zakendoen in China of Hong Kong hangt af van de doelstellingen, risicobereidheid en operationele behoeften van je bedrijf. Als je primaire interesse ligt in het aanboren van China’s enorme consumentenbestand of productie-ecosysteem, is een aanwezigheid op het vasteland essentieel – hoewel dit extra complexiteit met zich meebrengt. Ben je op zoek naar juridische stabiliteit, gemakkelijke toegang en een gevestigde internationale zakenomgeving, dan blijft Hong Kong een aantrekkelijke bestemming. Overigens kan een duale benadering – waarbij een entiteit in Hong Kong de activiteiten op het vasteland overziet – het beste van twee werelden bieden, door toegang tot de Chinese markt te combineren met de flexibiliteit en efficiëntie van het bedrijfssysteem van Hong Kong.

Contacteer ons als je hulp nodig hebt bij zakendoen in China en Hongkong.