Een oproep tot constructieve samenwerking tussen de EU en China

Foto’s: copyright European Union

Op 7 december 2023 vond in Peking de 24ste EU-China bijeenkomst plaats, de eerste fysieke bijeenkomst in 4 jaar. De EU werd vertegenwoordigd door de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, die beiden werden vertegenwoordigd door hoge vertegenwoordiger Josep Borrell. China werd vertegenwoordigd door president Xi Jinping en premier Li Qiang.

Een historisch perspectief

Het jaar 2023 betekent de 20ste verjaardag van het ‘Comprehensive Strategic Partnership’ tussen Europa en China. Nadat China op 11 december 2001 officieel tot de WTO was toegetreden, onderhandelde de Europese Commissie over een samenwerkingskader met China, wat leidde tot de ondertekening van het strategisch samenwerkingsverband tussen de EU en China op 10 september 2003.

Op het moment van de ondertekening van het strategisch samenwerkingsverband tussen de EU en China in 2003 was China al een belangrijke economische speler, niet alleen voor multinationals, maar in toenemende mate ook voor Europese kleine en middelgrote bedrijven. China speelde echter nauwelijks een rol in het Europese en transatlantische debat over het buitenlands beleid.

Niemand zal ontkennen dat de economische prestaties van China sinds het begin van de jaren 2000 werkelijk opmerkelijk zijn geweest. In 2001 was China de 6de grootste economie en de 6de grootste exporteur van goederen ter wereld. Slechts 8 jaar later, in 2009, groeide het uit tot de grootste goederenexporteur ter wereld. De snelle economische groei van het land heeft het inkomen per hoofd van de bevolking naar het niveau van een land met hogere middenklasse inkomen gedreven. China is momenteel de op één na grootste economie ter wereld en is inmiddels ook een belangrijke wereldspeler op technologisch, militair en geopolitiek vlak.

Huidige situatie

Dit samenwerkingsverband was bedoeld om de betrekkingen tussen de EU en China op een hoger niveau te brengen dan de gewone handels- en investeringsonderwerpen, maar ook om enkele van ’s werelds meest dringende politieke en veiligheidsproblemen aan te pakken. De afgelopen jaren zijn echter behoorlijk uitdagend geweest, waardoor veel doelstellingen van het samenwerkingsverband niet zijn gerealiseerd.

Verschillende politieke waarden, uiteenlopende geopolitieke belangen en prioriteiten, en concurrerende opvattingen over de wereldorde hebben de reikwijdte en diepgang van deze ambitieuze strategische relatie tussen de EU en China beperkt. De huidige betrekkingen tussen de EU en China zijn vaak omstreden, ongelijkmatig en nog steeds grotendeels uitsluitend gericht op handel en investeringen. Terwijl de economische, militaire en politieke macht van China zich blijft uitbreiden, zal de EU een nieuwe conceptueel kader ten aanzien van Peking nodig hebben. Dit kader moet zoeken naar een evenwicht tussen enerzijds het faciliteren van samenwerking op het gebied van kwesties en beleid waarin een reëel potentieel voor wederzijds gewin bestaat, maar anderzijds ook het effectief beheren van de onvermijdelijke spanningen en meningsverschillen die zich voordoen.

Het standpunt van China

De betrekkingen tussen Europa en China vertonen een opwaartse beweging, met frequente uitwisselingen op hoog niveau en een toenemende consensus over samenwerking, wat de richting heeft aangegeven voor praktische samenwerking op verschillende terreinen. Vanuit Chinees perspectief werd benadrukt dat China en de EU, als de grootste economieën ter wereld, gemeenschappelijke verantwoordelijkheden delen bij het aanpakken van mondiale uitdagingen. China en de EU moeten de dialoog en coördinatie versterken, consensus opbouwen, op een juiste manier omgaan met verschillen en obstakels overwinnen om samenwerking te bevorderen. Onze gemeenschappelijke belangen wegen ruimschoots zwaarder dan onze verschillen en er zijn meer terreinen waarop samenwerking dan concurrentie tussen ons bestaat. China en Europa zijn in de eerste plaats partners.

Gezien de verschillen tussen China en Europa op het gebied van geschiedenis, cultuur, ideologie en ontwikkelingsfase, is het niet meer dan normaal dat we veel dingen anders zien. Maar dat maakt ons niet tot rivalen, structureel of op andere vlakken. Samen kunnen we nieuwe groeimotoren in de digitale economie, groene ontwikkeling en milieubescherming, nieuwe energieën, artificiële intelligentie en connectiviteit koesteren, terwijl we de industriële en toeleveringsketens veilig, stabiel en betrouwbaar houden. In de toekomst zet China zich in voor hervormingen en opening, en bevordert het hoogwaardige ontwikkeling.

Het EU-perspectief

Volgens president Charles Michel op de persconferentie na de top zijn de EU en China belangrijke economische partners en mondiale grootmachten. “We verhandelen elke dag ruim €2 miljard aan goederen, maar de EU heeft een handelstekort van bijna €400 miljard. We moeten onze handels- en economische betrekkingen evenwichtiger en wederkeriger maken.”

Ondanks hun verschillende politieke en economische systemen hebben de EU en China een gedeeld belang bij het nastreven van constructieve en stabiele betrekkingen, verankerd in respect voor de op regels gebaseerde internationale orde, evenwichtige betrokkenheid en wederkerigheid.

De Europese Unie en China blijven belangrijke handels- en economische partners. De Europese Unie streeft naar een gelijk speelveld, zodat de handels- en economische betrekkingen evenwichtig, wederkerig en wederzijds voordelig zijn. De Europese Unie zal doorgaan met het terugdringen van kritieke afhankelijkheden en kwetsbaarheden, ook in haar toeleveringsketens, en zal waar nodig en passend de risico’s verminderen en diversifiëren. De Europese Unie is niet van plan zich los te koppelen van China of zich naar binnen te keren.

Oproep tot constructieve samenwerking tussen de EU en China

Wij steunen ten zeerste een constructieve dialoog tussen de twee belangrijkste economische partners. Bovendien zijn wij van mening dat dit een belangrijke kans is om de relatie tussen de twee regio’s te versterken en de economische groei na 4 uitdagende jaren te versterken. We moedigen de regeringen en organisaties van de EU ook aan om open te staan en te zoeken naar intelligente samenwerkingsmogelijkheden met China. In plaats van economische en technologische ontwikkeling van China alleen als een bedreiging te zien, moet Europa proactief op zoek gaan naar Chinese samenwerkingsverbanden voor gezamenlijke ontwikkeling en commercialisering.