Vrouwen in de Chinese samenleving en in het bedrijfsleven

Er wonen ruim 600 miljoen vrouwen in China, meer dan in enig ander land ter wereld. In de afgelopen 2 decennia heeft de rol van vrouwen in China in het bedrijfsleven en in de samenleving een aanzienlijke transformatie ondergaan. Deze verandering is diepgeworteld in historische verwachtingen van de familie, maar wordt steeds meer gevormd door modern onderwijs, economische participatie, overheidsbeleid en juridische hervormingen. Vrouwen worden echter nog steeds geconfronteerd met verschillende maatschappelijke en professionele uitdagingen, met name in leiderschapsrollen.

Traditionele verwachtingen van de familie

In China hebben traditionele verwachtingen van de familie lang bepaald dat vrouwen prioriteit moeten geven aan gezinsverantwoordelijkheden boven persoonlijke en professionele ambities. Historisch gezien was de primaire rol van een Chinese vrouw om het huishouden te regelen en voor kinderen te zorgen, wat vaak leidde tot vroege huwelijken. Deze culturele norm blijft druk uitoefenen op vrouwen, vooral als het gaat om het in evenwicht brengen van professionele ambities met gezinstaken.

Ondanks de geleidelijke versoepeling van het gezinsplanningsbeleid (herinner je je het ‘éénkindbeleid’ dat van 1980 tot 2016 in China van kracht was?), geven de meeste jonge stellen in China er nog steeds de voorkeur aan om slechts één kind te krijgen, of helemaal geen kind. Hogere subsidies en langer zwangerschapsverlof hebben het probleem van de werkgelegenheid van vrouwen niet opgelost. In plaats daarvan hebben ze geleid tot hogere rekruteringskosten en meer discriminatie van vrouwen door bedrijven die vrouwen in hun sollicitatie vroegen naar hun huwelijks- en kinderwens.

Er bestaat een term “leftover women” (剩女, shèngnǚ), die verwijst naar alleenstaande stedelijke vrouwen ouder dan 27 die nog niet getrouwd zijn. Deze term duidt op maatschappelijke druk en het stigma dat kleeft aan vrouwen die het huwelijk uitstellen om persoonlijke en professionele doelen na te streven. Ondanks hun prestaties worden deze vrouwen vaak geconfronteerd met negatieve percepties, wat de spanning tussen modern individualisme en traditionele verwachtingen van de familie beklemtoont.

Goede opleidingsmogelijkheden

China heeft grote stappen gezet in het aanbieden van onderwijsmogelijkheden voor vrouwen. De nadruk op onderwijs heeft veel vrouwen in staat gesteld om academisch uit te blinken, waardoor barrières in verschillende vakgebieden zijn doorbroken. In 2020 bereikte het percentage vrouwen dat bachelor- en masteropleidingen volgde aan Chinese universiteiten respectievelijk 58% en 50,9% van de totale studentenpopulatie. Volgens de gegevens uit 2022 van Zhaopin, een Chinees wervingsplatform, zijn Chinese werkende vrouwen hoger opgeleid dan mannen, met 55,9% van de vrouwen met een bachelordiploma of hoger, veel hoger dan de 33,6% voor mannen. Onderwijs is een krachtig instrument geworden voor vrouwen om traditionele normen uit te dagen en een carrière na te streven.

De technologische sector, met name STEM (Science, Technology, Engineering, en Mathematics) disciplines, biedt aanzienlijke kansen voor Chinese vrouwen. Chinese bedrijven zijn steeds meer op zoek naar divers talent om innovatie te stimuleren. Onderwijsinstellingen moedigen ook meer vrouwen aan om STEM-sectoren te betreden. Deze trend helpt de genderkloof in deze traditioneel door mannen gedomineerde sectoren te overbruggen en stelt vrouwen in staat om hightech-rollen op zich te nemen.

Participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt

De participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt is de afgelopen twee decennia aanzienlijk toegenomen. Vrouwen in China zijn niet langer beperkt tot laagbetaalde of basisjobs; ze zijn nu een integraal onderdeel van alle sectoren, van technologie tot financiën. Deze verschuiving is aangestuurd door economische hervormingen en de groeiende noodzaak voor huishoudens met een dubbel inkomen.

De economische bijdragen van vrouwen worden steeds meer erkend, maar ze worden toch nog steeds geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van loongelijkheid en carrièreontwikkeling. Volgens het onderzoek uit 2022 naar de situatie van Chinese vrouwen op de werkvloer, gepubliceerd door Zhaopin, is het gemiddelde maandsalaris van Chinese vrouwen op de werkvloer 8.545 yuan. Dit is 12% lager dan het gemiddelde maandsalaris van mannen (9.776 yuan).

Overheidsbeleid en juridische hervormingen

De Chinese overheid heeft verschillende beleidsmaatregelen geïmplementeerd die gericht zijn op het bevorderen van gendergelijkheid. Wetten, zoals de huwelijkswet en de arbeidswet, beschermen de rechten van vrouwen op de werkplek en thuis. Daarnaast heeft de overheid initiatieven gelanceerd om vrouwelijke ondernemers te ondersteunen en de genderkloof op de arbeidsmarkt te verkleinen. Deze beleidsmaatregelen zijn een hulpmiddel geweest bij het bevorderen van een inclusievere omgeving voor vrouwen in het bedrijfsleven en de maatschappij.

Aan de andere kant, omdat voor het eerst in 60 jaar de Chinese bevolking slinkt en de gemiddelde leeftijd van de Chinese beroepsbevolking blijft stijgen, is het aanmoedigen van het krijgen van kinderen het nieuwe dogma geworden, en dit brengt een verandering teweeg voor de werkende vrouwen in China. Een aantal steden heeft aanvullende maatregelen ingevoerd om het krijgen van kinderen te stimuleren door kinderopvangsubsidies en nieuw ouderschapsverlof aan te bieden.

Op 1 januari 2023 zijn wijzigingen in ‘China’s Women’s Rights and Interests Protection Law’ van kracht geworden. Deze wet is bedoeld om discriminatie van vrouwen, ondervertegenwoordiging en betere bescherming van de belangen van vrouwen op de werkplek te bestrijden. Werkgevers mogen vrouwelijke kandidaten nu geen discriminerende vragen meer stellen (bijvoorbeeld vragen over hun huwelijk en plannen voor het krijgen van kinderen) of hen verplichten om een ​​medische keuring en zwangerschapstest te ondergaan. Ook worden er aanbevelingen voor werkplekken gedaan en interne mechanismen ingesteld om seksuele intimidatie te voorkomen en om dergelijke klachten te behandelen.

Uitdagingen in leiderschapsrollen

Ondanks de hierboven genoemde vooruitgang blijft de vertegenwoordiging van vrouwen in leiderschapsposities binnen Chinese organisaties lager vergeleken met mannen. Het plafond van bedrijven blijft een barrière, met vrouwen die ondervertegenwoordigd zijn in senior managementfuncties. Volgens het Women on Boards Progress Report 2022 van MCSI is het percentage bestuurdersfuncties dat door vrouwen wordt bekleed in China gestegen van 11% in 2019 tot bijna 15% in 2022. Vrouwen bezetten 36% van de managementposities in China – aanzienlijk meer dan het Aziatische gemiddelde van 28%. Bovendien stelde een rapport van Grant Thornton dat “Chinese vrouwen op het vasteland de wereld overtroffen in termen van het bekleden van senior managementfuncties in het bedrijfsleven.” Het rapport achterhaalde dat 51% van de senior managementfuncties in China door vrouwen wordt bekleed, hoger dan de VS (20%), het VK (19%) en Japan (7%) samen.

Concluderend is het landschap voor vrouwen in de Chinese maatschappij en het bedrijfsleven er één van zowel vooruitgang als voortdurende uitdagingen. Hoewel traditionele verwachtingen van de familie en maatschappelijke druk nog steeds de rol van vrouwen beïnvloeden, zorgen onderwijsmogelijkheden, actieve deelname aan het arbeidsproces, ondersteunend overheidsbeleid en wettelijke hervormingen voor een positieve verandering.